Margashira Month: మార్గశిర మాసం 2025 విశిష్టత – పర్వదినాల సమాహారం, వైష్ణవ సంప్రదాయం, మోక్ష మార్గం

 

మార్గశిర మాసం చాంద్రమానం ప్రకారం తొమ్మిదో నెల. ఇది కేవలం పండుగల నెల మాత్రమే కాదు, సాక్షాత్తు శ్రీకృష్ణ పరమాత్ముడు తన స్వరూపంగా ప్రకటించిన మాసం.

మార్గశిర మాసం విశిష్టత

• చాంద్రమానం: చాంద్రమానం ప్రకారం మార్గశిర మాసం సంవత్సరంలో తొమ్మిదో నెల.

• నామ కారణం: మృగశిర నక్షత్రం లో కూడిన పూర్ణిమ వచ్చిన కారణం గా ఈ మాసానికి మార్గశీర్ష మాసం (లేదా మార్గశిర మాసం) అని పేరు.

• పండుగల సమాహారం: మాసాలన్నింటిలో మార్గశిర మాసం ఎంతో ప్రత్యేకమైనది. మార్గశిరం సర్వం పర్వదినాల సమాహారం.

శ్రీకృష్ణుడి ప్రకటన

• భగవద్గీత వచనం: శ్రీ కృష్ణ పరమాత్ముడు భగవద్గీతలో (విభూతి యోగం) మార్గశిర మాసం స్వయంగా ఆయనే అని తెలియజేశాడు (మాసానాం మార్గశీర్షోऽహమ్ - మాసాలలో నేను మార్గశిర మాసం).

• పూజ స్వీకారం: ఈ మాసంలో చేసే ఏ పూజైనా, హోమమైనా, అభిషేకమైనా, ఎటువంటి దైవకార్యం చేసినా దానిని స్వయంగా తనే స్వీకరిస్తానని తెలియ చేసాడు.

వైష్ణవ ఆచారాలు

మార్గశిర మాసం నుంచే హేమంత రుతువు ప్రారంభం అవుతుంది. ఈ మాసంలో విష్ణువును ఆరాధించడం ద్వారా ఇహలోక సౌఖ్యాన్ని మరియు మోక్షాన్ని పొందవచ్చు.

ప్రత్యేక స్నానం మరియు పూజ

• స్నానం: ఈ మాసంలో ప్రతిరోజు సూర్యోదయానికి ముందే స్నానం ఆచరించాలి.

  • తులసి మట్టి: తులసిచెట్టు మొదలులో ఉన్న మట్టిని తీసి, ఆ మట్టిని స్నానం చేసేటప్పుడు శరీరానికి పూసుకొని, స్నానం చేయాలి.

  • స్మరణ: గంగాది పుణ్యనదులను స్మరిస్తూ స్నానం చేయాలి.

• పూజ: స్నానానంతరం విష్ణువును పూజించాలి అని శాస్త్రం చెబుతోంది.

• ఫలం: ఈ విధంగా చేయడం వల్ల పాపాలన్నీ హరింపబడి ఇహంలో సౌఖ్యం, పారంలో మోక్షం లభిస్తాయని చెబుతారు.

అభిషేకం మరియు స్తోత్ర పారాయణం

• అభిషేకం: ఏకాదశి లాంటి పర్వదినాలలో విష్ణువును పంచామృతాలతో అభిషేకించడం మంచిది.

• స్తోత్రం: విష్ణు సహస్రనామ పారాయణ కూడా మంచి ఫలితాన్నిస్తుంది.

సూర్య ఆరాధన

• ఫలం: ఈ మాసంలో సూర్యారాధన, సూర్య స్తోత్ర పారాయణాలు చేయడం వల్ల ఆయురారోగ్యాలు లభిస్తాయి.

మార్గశిర మాసంలో చలి పెరగడం వల్ల పాటించాల్సిన ఆహార నియమాలతో పాటు, ఈ మాస శుద్ధ ద్వాదశి నాడు తిరుమలలోని తీర్థ స్నానం అత్యంత పవిత్రమైనది.

ఆరోగ్య నియమం (చలికి అనుగుణంగా)

• ఆహార నియమం: ఈ మాసంలో చలి బాగా ప్రబలుతోంది. కాబట్టి ఉష్ణాన్ని కలిగించే ఆయా పదార్థాలు విడిగా భుజించాలి అనే నియమం కూడా ఉంది. (శరీర ఉష్ణోగ్రత సమతుల్యత కోసం ఈ నియమాన్ని పాటించాలి.)

మార్గశిర శుద్ధ ద్వాదశి విశిష్టత

• తీర్థ దినం: మార్గశిర శుద్ధ ద్వాదశిని తిరుమలలోని స్వామి పుష్కరిణికి తీర్థదినంగా చెబుతారు.

• మూడు కోట్ల తీర్థరాజాలు: ఈ రోజున సూర్యోదయ వేళ భూలోకంలో ఉండే మూడు కోట్ల తీర్థరాజాలు స్వామివారి పుష్కరిణిలోకి చేరుతాయట.

• పుణ్యం: ఈ రోజు పుష్కరిణిలో స్నానం చేయడం ఎంతో పవిత్రంగా భావిస్తారు. (దీని ద్వారా సమస్త తీర్థాలలో స్నానం చేసినంత పుణ్యఫలం లభిస్తుందని విశ్వాసం.)

మార్గశిర మాసంలో వరుసగా వచ్చే పంచమి, షష్ఠి, సప్తమి మరియు అష్టమి రోజులు శివ, సుబ్రహ్మణ్య, సూర్య, మరియు కాలభైరవ ఆరాధనలకు ఎంతో ముఖ్యమైనవి.

తిథి	పండుగ/నామం	పూజించాల్సిన దైవం/కార్యం	విశేష ఫలం
శుద్ధ పంచమి	నాగ పంచమి	నాగ పూజ	విశేష ఫలితాన్నిస్తుంది.
శుద్ధ షష్ఠి	సుబ్రహ్మణ్య షష్ఠి	సుబ్రహ్మణ్య స్వామి	సంతాన ప్రాప్తి, రోగ నివారణ కలుగుతుంది.
శుద్ధ సప్టమి	మిత్ర సప్టమి	సూర్యదేవుడు (జగన్మిత్రాడు)	ఆయురారోగ్యాలు, లోకాలకు కాంతినిచ్చే సూర్యుని అనుగ్రహం.
శుద్ధ అష్టమి	కాల భైరవాష్టమి	కాల భైరవుడు (శివుని రూపం)	ఏడాది మొత్తం లౌకిక, పార లౌకిక బాధల నుండి విముక్తి కలుగుతుంది.

కాల భైరవాష్టమి ఆచారాలు

• కర్మలు: ఈరోజు గంగా స్నానం, పితృ తర్పణం, శ్రాద్ధ కర్మలు ఆచరించడం మంచిది.

• శునక సేవ: అలాగే భైరవుని వాహనమైన శునకానికి పాలు, పెరుగు వంటివి ఆహారంగా ఇవ్వడం మంచిది.

మార్గశిర మాసంలో శ్రీకృష్ణుడు, దత్తాత్రేయుడు, మరియు యమధర్మరాజు ఆరాధనలకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన దినాలు ఉన్నాయి.

మార్గశిర శుక్ల ఏకాదశి (గీతా జయంతి)

• ప్రాధాన్యత: మార్గశిర శుక్లపక్ష ఏకాదశిని **'గీతా జయంతి'**గా జరుపుకుంటారు.

• పౌరాణిక నేపథ్యం: విశ్వమానవ విజ్ఞాన కోశంగా భావించే భగవద్గీతను ఈ పర్వదినాన కురుపాండవ యుద్ధ సమయాన అర్జునునికి శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ బోధించాడు.

మార్గశిర శుద్ధ పౌర్ణమి (దత్తాత్రేయ జయంతి)

• దత్తాత్రేయ జయంతి: మార్గశిర శుద్ధ పౌర్ణమి నాడు దత్తాత్రేయ జయంతి.

• దత్తాత్రేయ స్వరూపం: దత్తాత్రేయుడంటే సాక్షాత్తు త్రిమూర్తి స్వరూపం (బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరుల అంశ).

• వ్రతం మరియు ఫలం: అనఘావ్రతం ఆచరించి స్వామిని నోరార పూజిస్తే సకల పాపాలు తొలగుతాయి.

యమదంష్ట్రులు మరియు పౌర్ణమి

• యమదంష్ట్రులు: కార్తీక పౌర్ణమి నుండి మార్గశిర పౌర్ణమి వరకు యమధర్మ రాజు కోరలు తెరుచుకుని ఉంటాడని, ఈ రోజుల్ని యమదంష్ట్రులుగా చెబుతారు.

• పౌర్ణమి ఫలం: మార్గశిర పౌర్ణమితో అనేక రకమైన వ్యాధులు, అనారోగ్య సమస్యలు తొలగుతాయి.

• యమ ఆరాధన: కృతజ్ఞత పూర్వకంగా ఈ దినం యమధర్మ రాజుని ఆరాధిస్తారు.

• ఇతర నామాలు: ఈ పౌర్ణమిని కోరల పున్నమి, నరక పౌర్ణమి అని కూడా పిలుస్తారు.

శ్రీకృష్ణ పరమాత్ముడు తన స్వరూపంగా ప్రకటించిన మార్గశిర మాసంలో భక్తిని, జ్ఞానాన్ని పెంచే అనేక వ్రతాలు, పండుగలు ఉన్నాయి.

మార్గశిర మాసంలో ముఖ్య పండుగలు

మార్గశిర మాసంలో వచ్చే పండుగలు ఇవి:

• వివాహ పంచమి (మార్గశిర శుద్ధ పంచమి)

• గీత జయంతి (మార్గశిర శుద్ధ ఏకాదశి)

• మోక్షదా ఏకాదశి (మార్గశిర శుద్ధ ఏకాదశి)

• దత్తాత్రేయ జయంతి (మార్గశిర శుద్ధ పౌర్ణమి)

• సఫలా ఏకాదశి (మార్గశిర బహుళ ఏకాదశి)

• హనుమాన్ వ్రతం (హనుమాన్ జయంతిని కూడా కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ మాసంలో జరుపుకుంటారు).

మార్గశిర మాసం కాలపరిమితి (2025)

• 2025లో మార్గశిర మాసం నవంబర్ 21 నుండి డిసెంబర్ 19 వరకు ఉంటుంది.

ఈ మాసంలో పాటించాల్సిన విశేష ఆచారాలు

• భగవద్గీత పఠనం: ఈ మాసంలో భగవద్గీత చదవడం వల్ల మంచి ఫలితం ఉంటుంది. (గీతా జయంతి ఈ మాసంలోనే వస్తుంది.)

• తిరుప్పావై పఠనం: తిరుమలలో ఈ మాసంలో శ్రీవారికి సుప్రభాతం బదులుగా తిరుప్పావైని పఠిస్తారు. (గోదాదేవి రచించిన తిరుప్పావై విష్ణువును ఆరాధించే దివ్య ప్రబంధం.)

• మార్గశిర లక్ష్మి వ్రతం: ఈ మాసంలో ప్రతి గురువారం మార్గశిర లక్ష్మి వ్రతం చేస్తారు. (లక్ష్మీదేవిని ఆరాధించడం ద్వారా ఐశ్వర్యం మరియు సౌభాగ్యం లభిస్తాయి.)