Keelapatla Konetiraya Temple: శ్రీ కోనేటిరాయ స్వామి ఆలయం - కీలపట్ల

 

కీలపట్ల క్షేత్రం చిత్తూరు జిల్లాలో, శ్రీమహావిష్ణువు కోనేటిరాయస్వామిగా వెలసిన ఒక పవిత్ర స్థలం.

ఆలయ స్థానం

• జిల్లా: చిత్తూరు జిల్లా, ఆంధ్రప్రదేశ్.

• ప్రాంతం: పలమనేరు సమీపంలో, గంగవరం మండలంలో ఈ దివ్యక్షేత్రం ఉంది.

• మహిమ: శ్రీమహావిష్ణువు లోక కల్యాణానికై శ్రీవైకుంఠాన్ని వదలి కోనేటిరాయస్వామిగా భువిపై వెలసిన మహిమాన్విత దివ్యక్షేత్రం ఇది.

'కీలపట్ల' అనే పేరు ఎలా వచ్చింది

• చోళుల కాలంలో: చోళ రాజుల కాలంలో యుద్ధ సిపాయిల ముఖ్యమైన పటాలం (సైన్యం) అటవీ ప్రాంతమైన కోటిపల్లి సమీపాన ఉండేదట.

• కీళ్పటాలం: చిన్న దండు (పటాళం) ఉండే ప్రాంతం కాబట్టి ఆ ప్రాంతాన్ని 'కీళ్పటాలం' అని పిలిచేవారు.

• నామ స్థిరీకరణ: జనవాడుకలో కీళ్పటాలం, కీళ్పట్టు, కీళ్పట్టణం... చివరకు కీలపట్లగా స్థిరపడింది.

స్వామివారి ప్రతిష్ఠ

• కీలపట్లలోని శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామివారిని బ్రహ్మ మానస పుత్రుడు భృగు మహర్షి ప్రతిష్ఠించాడని ప్రతీతి.

చారిత్రక నిర్మాణం మరియు పురాణ నేపథ్యం

ఆలయ చరిత్ర

కీలపట్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి ఆలయం యొక్క నిర్మాణం చారిత్రక ఆధారాల ప్రకారం:

• ప్రారంభ నిర్మాణం: ఈ గుడి జనమేజయ మహారాజు కాలంలో నిర్మించబడిందని శాసనాల ద్వారా తెలుస్తోంది.

• పునర్నిర్మాణం: తరువాత పల్లవ రాజులు మరియు చోళ రాజులు ఈ గుడిని పునర్నిర్మించినట్లు శాసనాధారాలు ధృవీకరిస్తున్నాయి.

శ్రీవేంకటేశ్వరుని అవతార గాథ

వైకుంఠం నుండి శ్రీమహావిష్ణువు భూలోకంలో శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామిగా వెలసిన ప్రధాన కారణం ఇక్కడ వివరించబడింది:

1. లక్ష్మీదేవి కలహం: భృగు మహర్షి తన నివాస స్థానమైన వక్షఃస్థలంపై తన్నినందుకు లక్ష్మీదేవి వైకుంఠవాసునిపై ప్రణయ కలహాన్ని పూని భూలోకానికి వెళ్లింది.

2. విష్ణువు అన్వేషణ: విష్ణువు లక్ష్మీదేవిని అన్వేషిస్తూ వైకుంఠాన్ని వదలి శ్రీ వేంకటాచలానికి (తిరుమల కొండకు) వేంచేశాడు.

3. పద్మావతి వివాహం: పరతత్త్వమైన శ్రియఃపతి (విష్ణువు) ఆకాశరాజు కుమార్తె పద్మావతిని వివాహమాడాడు.

4. అర్చావతారం: భక్త సంరక్షణకై లక్ష్మీదేవి, పద్మావతి అమ్మవార్లతో కలిసి, కలియుగంలో పలుచోట్ల దుష్ట శిక్షణ, శిష్ట రక్షణకై అర్చావతారంగా వేంకటేశ్వర నామంతో వెలసినాడని పురాణ గాథ.

కోనేటిరాయస్వామిగా ఆవిర్భావం

శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి భక్తుల సంరక్షణార్థం కోనేటిలో దాగి, ఆ తర్వాత పునఃప్రతిష్ఠ ద్వారా కోనేటిరాయస్వామిగా కీర్తింపబడటం కీలపట్ల క్షేత్రంలో ఒక ముఖ్య ఘట్టం.

వటపత్రశాయిగా కోనేటిలో

• విగ్రహాల పరిరక్షణ: ఒక సందర్భంలో, కీలపట్ల ఆలయంలోని అర్చకులు, భక్తులు దుండగుల బారినుండి సంరక్షించుకోవడానికి శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, అమ్మవార్ల విగ్రహాలను జాగ్రత్తగా పెకళించారు.

• దాచడం: ఆ విగ్రహాలను పట్టు వస్త్రాల్లో చుట్టి, గుడికి ఈశాన్యంగా ఉండే శ్రీవారి కోనేటిలో కనిపించకుండా ముంచి దాచి పెట్టేశారు.

• సంపద రక్షణ: పంచలోహ విగ్రహాలను, హుండీ సొమ్ము, ఆభరణాలను కూడా అలాగే దాచేశారు.

• వంద సంవత్సరాలు: ఆ విధంగా స్వామివారు వంద సంవత్సరాలకు పైగా వటపత్రశాయిగా ఆ కోనేటిలోనే దాగి ఉన్నాడు.

పునః ప్రతిష్ఠ మరియు నామకరణం

• జమీందారుకు దర్శనం: ఆ తరువాత, పుంగనూరు జమీందారుకు స్వామివారు కలలో కనిపించి, తనను పునఃప్రతిష్ఠింపజేసుకొని, నిత్య ధూప దీప నైవేద్యాలతో అలరించేలా చేయాలని ఆదేశించాడు.

• ఆవిర్భావం: జమీందారు ఆదేశాల మేరకు కోనేటిలో దాగి ఉన్న విగ్రహాలను జలధియై (నీటి నుంచి) వెలికితీసి ప్రతిష్ఠించారు.

• నామకరణం: కోనేటిలో దాగి ఉండి, వెలికితీసి ప్రతిష్ఠించిన స్వామివారిని అప్పటినుండి భక్తులందరూ కోనేటిరాయడని కీర్తిస్తున్నారు.

తిరుమలకు తొలి ప్రవేశ ద్వారం

కీలపట్ల క్షేత్రం సాక్షాత్తు శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి భూలోకంలో అవతరించిన తొలి ప్రదేశాలలో ఒకటిగా భావిస్తారు.

1. స్వామివారి తొలి ఆవిర్భావం

• తపస్వి కోరిక: శ్రీమహావిష్ణువు లోక కల్యాణానికై భూలోకానికి వేంచేసి, మొదటగా తుంబురు తీర్థప్రాంతంలో తపోనిష్ఠలో ఉన్న భృగుమహర్షి కోరిక మేరకు అవతరించారు.

• స్థానం: తిరుమలకు పశ్చిమాన, శేషాచలం పర్వతపాద పవిత్ర ప్రాంతమున, ఏడు యోజనాల దూరంలో ఉన్న కీలపట్లలో సాలగ్రామమై వెలిశారు.

• తిరుమలకు సంకేతం: ఆ తర్వాత స్వామివారు తిరుమలకు వెళ్లి, తాను కీలపట్ల ప్రాంతంలో స్వయంగా వెలసినట్లు భృగుమహర్షికి చెప్పారు.

2. స్వామివారి అద్భుతమైన రుజువులు

భృగుమహర్షి అందుకు రుజువులు అడగగా, స్వామివారు చూపిన అద్భుతమైన సంకేతాలు:

• పాద ముద్రలు: స్వామివారు అడవుల గుండా ఏడడుగులు వేసిన పాదాల గుర్తులు నేటికీ అడవిదారి గుండా తిరుమల వరకు బండలపై పవిత్ర పాద ముద్రల చిహ్నాలుగా గమనించవచ్చు.

• వెన్నెల దారి: మహర్షి "మీరు అక్కడికి వెళ్లివచ్చేది మాకు ఎలా తెలుస్తుంది?" అని అడగ్గా, రాత్రిపూట తిరుమల నుండి కీలపట్ల వరకు ఆకాశ మార్గంలో ఏర్పడే వెన్నెల వెలుగు దారే మీకు సంకేతం అని స్వామివారు చెప్పారట.

ఈ సంఘటనల తర్వాత భృగు మహర్షి స్వయంగా ఇక్కడికి వచ్చి స్వామివారిని ప్రతిష్ఠించాడు.

3. చారిత్రక గుర్తింపు

• తొలి ఆలయం: తరువాత పరీక్షిత్తు వారసుడైన జనమేజయ మహారాజు స్వామివారికి చిన్నపాటి ఆలయం కట్టించాడు.

• విజయనగర వైభవం: విజయనగర రాజుల కాలంలో కీలపట్ల ఆలయం విశేష ప్రచారం పొందింది.

• వారు ఈ క్షేత్రాన్ని తిరుపట్లగా, చిన్న తిరుపతిగా ప్రముఖ స్థానం కల్పించారు.

• పశ్చిమ ప్రాంతాల నుండి తిరుమల వెళ్లేవారికి ముఖ్యమైన మహా ప్రవేశంగా (Gateway of Tirumala) వెలుగొందింది.

విజయనగర వాస్తు శిల్పకళ

కీలపట్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి ఆలయం మరియు అలమేలుమంగ అమ్మవారి ఆలయం ఒకే కట్టడంలో నిర్మించబడ్డాయి.

గర్భాలయం మరియు స్వామివారి ఆసనం

• నిర్మాణ శైలి: స్వామివారి గర్భాలయం విజయనగర వాస్తు శిల్పకళా శైలితో రూపొందించబడింది.

• గోపురం: ఇది ఎత్తైన వృత్తాకార గోపురంతో, గోళాకార ఏక కలశంతో అందంగా పూరించబడింది.

  • గోపురం నలువైపులా దిక్పాలకులు మరియు గరుత్మంత ప్రతిమలతో అలంకరించబడి ఉంది.

• పైకప్పు: గర్భాలయ పైకప్పు అష్టభుజి ఆకారంలో మలిచారు.

• స్వామివారి పీఠం: ఈ అద్భుత వైకుంఠ మందిరంలో స్వామివారు ఐశ్వర్య పీఠంపై కొలువై పూజలందుకుంటున్నారు.

అంతరాళం మరియు నవరంగ మండపం

• అంతరాళం: స్వామివారి గర్భాలయానికి ముందు అంతరాళం ఉంది, ఇది నాలుగు చతురస్రాకార స్తంభాలపై నిలబడింది.

• నవరంగ మండపం: 40 అడుగుల పొడవు, 30 అడుగుల వెడల్పు గల ఈ మండపం 16 స్తంభాలపై ఉంది. దీనిపై చక్కటి శిల్పాలు చెక్కబడి, విజయనగర శిల్పకళా రీతిని చాటుతున్నాయి.

ఆలయ ప్రవేశ ద్వారాలు

ప్రధాన ఆలయాన్ని చేరుకోవడానికి భక్తులు మూడు ద్వారాలు దాటి వెళ్లాలి:

1. నాలుగ్గాళ్ల మండపం

2. గాలి గోపురం

3. మహాముఖ మండపం

• దశావతార మండపం: కూలిపోయిన మహామండపాన్ని పునర్నిర్మించి, దానిని దశావతార మండపంగా రూపురేఖలు మార్చారు. దీనికే అభినవ రంగ మండపం అని కూడా పేరు.

• వినాయకుని విగ్రహాలు: ఈ మండపంలో పశ్చిమ ద్వారంపై తలవాల్చినట్లున్న వినాయకుడు మరియు ద్వారనిలువునకు వినాయక ప్రతిమలు ఉన్నాయి.

తేరుల వైభవం

కీలపట్ల ఆలయంలోని కోనేరు స్వామివారు వంద సంవత్సరాలకు పైగా దాగి ఉన్న పుణ్యస్థలం.

• కోనేరు స్థానం: ప్రధాన ఆలయానికి ఈశాన్యంలో స్వామివారి కోనేరు ఉంది.

విజయనగర రాజుల సేవ

విజయనగర రాజులు తిరుమల శ్రీవారికి ఎంత ప్రాధాన్యత ఇచ్చారో, ఈ కోనేటిరాయస్వామికి కూడా అంతే వైభవాన్ని అందించారు:

• నగిషీ తేరు (చిన్న రథం): వారు తిరుమల స్వామికి చేయించినట్లే, ఈ దేవునికి కూడా చందనపు కొయ్యతో చక్కటి, అందమైన మూడంతస్తుల నగిషీ తేరును చేయించారు.

• పెద్ద తేరు: దీంతో పాటు, ఐదు అంతస్తుల పెద్ద తేరును కూడా చేయించారు.

• ఇతర వాహనాలు: ఇతర ముఖ్య వాహనాలన్నీ కూడా చేయించారు.

• రథోత్సవం: ఈ పెద్ద తేరును లాగడానికి అప్పట్లో ఏనుగుల్ని ఉపయోగించేవారు.

ఉత్సవాలు మరియు నిత్య సేవలు

కీలపట్ల కోనేటిరాయస్వామి ఆలయంలో జరిగే ప్రధాన ఉత్సవాలు మరియు నిత్య సేవలు తిరుమల శ్రీవారి ఆలయంలో జరిగే వాటితో సమానంగా ఉంటాయి.

వార్షిక ఉత్సవాలు

• వసంతోత్సవం: ప్రతి సంవత్సరం వసంత రుతువులో, చైత్ర మాసంలో శుద్ధ త్రయోదశి, చతుర్దశి, పూర్ణిమ రోజుల్లో ఉత్సవమూర్తులకు వసంతోత్సవం జరుగుతుంది.

• కల్యాణోత్సవం: చైత్ర మాసంలో చతుర్దశి రోజున శ్రీవారి కల్యాణోత్సవం జరుగుతుంది.

• రథసప్తమి: ప్రతి సంవత్సరం మాఘ శుద్ధ సప్తమి రోజున రథసప్తమి ఉత్సవం జరుగుతుంది. ఆ రోజున స్వామివారు సూర్యప్రభ వాహనంపై ఊరేగుతారు.

• బ్రహ్మోత్సవాలు: ప్రతి సంవత్సరం వైశాఖ మాసంలో శుద్ధ అష్టమి మొదలు బహుళ తదియ వరకు పదకొండు రోజులు బ్రహ్మోత్సవాలు జరుగుతాయి.

• వైకుంఠ ఏకాదశి: ధనుర్మాసంలో శుద్ధ ఏకాదశి రోజున వైకుంఠ ఏకాదశి పర్వదినం జరుగుతుంది.

• పార్వేట ఉత్సవం: తిరుమలలోలాగే శ్రీవారికి పార్వేట ఉత్సవం జరుగుతుంది.

ఇతర ముఖ్య సేవలు

• జన్మదిన వేడుకలు: శ్రవణా నక్షత్రంలో స్వామివారి జన్మదిన వేడుకలు జరుగుతాయి.

• తోమాల సేవ: తోమాల సేవ కూడా జరుగుతుంది.

• శుక్రవారం అభిషేకం: ప్రతి శుక్రవారం స్వామివారికి అభిషేకం ఉంటుంది.

• దీపారాధన: వైశాఖ మాసంలో శుద్ధ అష్టమి మొదలు బహుళ విదియ వరకు దీపారాధన చేస్తారు. మూలస్తంభంపై ఆకాశదీపం (మేలుదీపం) ఎత్తుతారు.

నిత్య సేవలు

• ఉదయం: నిత్యమూ ఉదయం సుప్రభాత సేవ, అర్చన, నిత్యార్చన, నిత్య పూజ, నిత్య నైవేద్యము, శతనామార్చన, సహస్రనామార్చనలు జరుగుతాయి. ఆ తర్వాత తీర్థప్రసాద వినియోగం ఉంటుంది.

• సాయంకాలం: సాయంకాలం సాధారణ పూజ, అర్చన, ఏకాంత సేవ, తీర్మానాలు ఉంటాయి.