Nagalapuram Vedanarayana Swamy Temple: శ్రీ వేదనారాయణ స్వామి ఆలయం – నాగలాపురం

 

చిత్తూరు జిల్లాలోని నాగలాపురంలో ఉన్న వేదనారాయణ స్వామి ఆలయం ఒక పురాతనమైన, ప్రసిద్ధ దేవాలయం. ఈ ఆలయం పల్లవుల కాలంలో నిర్మించబడింది.

ఆలయ విశిష్టత & స్థల పురాణం

ఈ ఆలయం యొక్క ప్రధాన విశిష్టత ఇక్కడ స్వామివారు మత్స్యావతారంలో కొలువై ఉండటం. బ్రహ్మాండ పురాణం ప్రకారం, దుష్ట శిక్షణ, శిష్ట రక్షణ కోసం శ్రీమహావిష్ణువు అనేక అవతారాలు ధరించాడు. వాటిలో మొదటిది వేదాలను తిరిగి పొంది, లోకానికి ప్రసాదించిన మత్స్యావతారం. నాగలాపురంలో స్వామివారు మత్స్యరూపంలోనే స్వయంభువుగా వెలిశారని చెబుతారు. ఇక్కడ స్వామివారు శ్రీదేవి, భూదేవి సమేతంగా పూజలందుకుంటున్నారు.

స్థల పురాణం

ఈ ఆలయం యొక్క కథ వేదాలకు, మత్స్యావతారానికి ముడిపడి ఉంది.

వేదాల అపహరణ:

• పూర్వం, సోమకాసురుడు అనే రాక్షసుడు బ్రహ్మ దేవుడి దగ్గర ఉన్న వేదాలను దొంగిలించి సముద్ర గర్భంలో దాక్కున్నాడు.

• వేదాలు లేకుండా సృష్టి కార్యాన్ని కొనసాగించడం కష్టమని భావించిన బ్రహ్మ, దేవతలతో కలిసి శ్రీమహావిష్ణువును వేడుకున్నాడు.

మత్స్యావతారం:

• దేవతల మొర విన్న విష్ణుమూర్తి మత్స్యావతారం ధరించి సముద్రంలోకి వెళ్ళి సోమకాసురుడితో భీకరంగా యుద్ధం చేశాడు.

• చివరికి, ఆ రాక్షసుడిని సంహరించి వేదాలను తిరిగి బ్రహ్మకు అప్పగించాడు.

స్వామి, అమ్మవారి విగ్రహాల విశేషం:

• స్వామివారు సముద్రంలోకి వెళ్ళిన తర్వాత ఎంతకీ తిరిగి రాకపోవడంతో, అమ్మవారు (వేదవల్లి) కూడా భూలోకానికి వచ్చింది.

• అక్కడ స్వామివారు శిలారూపంలో ఉన్నారని తెలుసుకుని, ఆమె కూడా స్వామివారికి అభిముఖంగా శిలారూపంలో నిలిచిపోయింది.

• ఈ సంఘటనకు గుర్తుగా, నేటికీ ఈ ఆలయంలో స్వామివారు పడమటి దిశకు తిరిగి ఉంటారు, కానీ అమ్మవారు తూర్పు దిశకు అభిముఖంగా దర్శనమిస్తారు.

ఈ ఆలయం ఉన్న ప్రాంతంలో నారాయణుడు వేదాలను తిరిగి ఇచ్చాడు కాబట్టి, ఈ క్షేత్రానికి వేదపురి, వేదారణ్యక్షేత్రం, హరికంఠాపురం వంటి పేర్లు వచ్చాయి.

సూర్య పూజోత్సవం

నాగలాపురం వేదనారాయణ స్వామి ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం మార్చి 23, 24, 25 తేదీలలో జరిగే సూర్య పూజోత్సవం ఒక అరుదైన, అద్భుతమైన ఉత్సవం.

• విశేషం: ఈ ఉత్సవం మత్స్యావతారంలోని స్వామివారి దివ్య శరీరానికి వెచ్చదనం అందించడానికి సూర్య భగవానుడు తన కిరణాలను నేరుగా స్వామివారిపై ప్రసరింపజేయడమే అని చెబుతారు.

• జరిగే విధానం: ఈ మూడు రోజులలో, ఆలయ ప్రధాన గోపురం నుంచి 630 అడుగుల దూరంలో ఉన్న మూలవిరాట్టుపై సూర్యకిరణాలు నేరుగా ప్రసరిస్తాయి.

• మొదటి రోజు (మార్చి 23): సూర్యకిరణాలు స్వామివారి పాదాలపై పడతాయి.

• రెండో రోజు (మార్చి 24): కిరణాలు స్వామివారి నాభిపై ప్రసరిస్తాయి.

• మూడో రోజు (మార్చి 25): సూర్యకిరణాలు స్వామివారి శిరస్సుపై పడి, స్వామివారి రూపాన్ని మరింత తేజోవంతం చేస్తాయి.

ఆలయ అభివృద్ధి, చారిత్రక విశేషాలు

• చారిత్రక నేపథ్యం: ఈ ఆలయాన్ని మొదట పల్లవులు నిర్మించగా, ఆ తర్వాత చోళరాజుల కాలంలో అభివృద్ధి చెందింది.

• శ్రీకృష్ణదేవరాయల పాత్ర: చోళరాజుల తర్వాత, విజయనగర సామ్రాజ్య చక్రవర్తి శ్రీకృష్ణదేవరాయలు ఈ ఆలయాన్ని మరింత అభివృద్ధి చేశారు. ఆలయ ఉత్తర గోపురంపై ఉన్న శాసనం ఈ విషయాన్ని తెలియజేస్తుంది.

• ఆలయ నిర్మాణం: రాయలవారు ఈ ఆలయాన్ని పంచ ప్రాకారాలు, సప్త ద్వారాలతో, అద్భుతమైన శిల్పకళతో పునర్మించారు.

• నామకరణం: రాయలవారు ఈ గ్రామానికి తన తల్లి నాగమాంబ పేరు మీద నాగమాంబాపురం అని పేరు పెట్టారు. కాలక్రమంలో అది నాగలాపురంగా మారింది.

ఆలయంలోని ఇతర ఉపాలయాలు

వేదనారాయణ స్వామి ఆలయ ప్రాంగణంలో అనేక ఉపాలయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనది:

• దక్షిణామూర్తి: 15వ శతాబ్దంలో ఒక చోళరాజు ఈ ఆలయ ప్రాంగణంలోనే శివకేశవులకు భేదం లేదని చాటుతూ, వేదనారాయణ స్వామితో పాటు దక్షిణామూర్తి విగ్రహాన్ని కూడా ప్రతిష్టించాడు.

ప్రధాన పూజలు & ఉత్సవాలు

ఈ ఆలయంలో ప్రతిరోజూ నిత్యపూజలతో పాటు అనేక ఉత్సవాలు వైభవంగా జరుగుతాయి. అవి:

• సూర్య పూజోత్సవం: ప్రతి సంవత్సరం మార్చి 23, 24, 25 తేదీలలో ఈ అద్భుతమైన ఉత్సవం జరుగుతుంది. ఈ సమయంలో సూర్యకిరణాలు నేరుగా మూలవిరాట్టుపై పడి స్వామివారిని తేజోవంతం చేస్తాయి.

• తెప్పోత్సవాలు: సూర్య పూజోత్సవం తర్వాత, మార్చి 26, 27, 28 తేదీలలో మూడు రోజుల పాటు తెప్పోత్సవాలు నిర్వహిస్తారు.

• బ్రహ్మోత్సవాలు: ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ నెలలో పౌర్ణమి నుండి పది రోజుల పాటు బ్రహ్మోత్సవాలు కన్నుల పండువగా జరుగుతాయి.

తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం ఆధీనం

ఈ ఆలయం 1967 నుంచి తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ) వారి ఆధీనంలోకి వచ్చింది. అప్పటినుండి ఇక్కడ నిత్య, వార, పక్ష, మాస, వార్షిక ఉత్సవాలు, పూజలు నిరంతరాయంగా జరుగుతున్నాయి.

సూర్య పూజోత్సవాన్ని కనులారా చూసిన వారి జీవితం ధన్యమవుతుందని, ఈ దర్శనం మోక్షదాయకమని భక్తుల ప్రగాఢ విశ్వాసం.