Udaya Kaleswara Swamy Temple: శ్రీ ఉదయకళేశ్వర స్వామి ఆలయం – భగీరథ తపస్సుతో వెలసిన శైవ క్షేత్రం

ఆలయ స్థానం

• జిల్లా: నెల్లూరు జిల్లా, ఆంధ్రప్రదేశ్.

• స్థానం: నెల్లూరుకు ఉత్తర భాగాన, కావలికి వెళ్లే మార్గమధ్యంలో నెల్లూరుకు 16 కి.మీ. దూరంలో ఈ ఆలయం ఉంది.

గంగావతరణ కథ మరియు లింగావిర్భావం

ఈ ఆలయంలోని శివలింగాన్ని భగీరథుడు ప్రతిష్ఠించినట్లు స్థల పురాణం చెబుతోంది:

1. భగీరథుడి తపస్సు: పూర్వం భగీరథుడు గంగను భూమి మీదకు రప్పించడం కోసం తీవ్రంగా తపస్సు చేసి పరమశివుడిని మెప్పించాడు.

2. తేజో లింగం: భగీరథుడి కోరిక మేరకు, శివుడు తన తేజో రూపాన్ని లింగరూపంగా అతనికి ప్రసాదించాడు.

3. శివుని ఆదేశం: ఆ దివ్య తేజో లింగాన్ని ఇస్తూ శివుడు, "భగీరథా! గంగ భువికి ధారగా వచ్చినచో, ఈ భూప్రపంచమంతా కల్లోలమౌతుంది. అందుచేత, ఈ తేజో లింగరూపాన్ని భూమియందు ప్రతిష్ఠించి, గంగను ప్రార్థిస్తే, ఆమె నా శిరస్సు మీద ధారగా పడుతుంది. ఆ జలాన్ని నీకు ప్రసాదంగా ఇస్తానని" చెప్పాడు.

4. లింగ ప్రతిష్ఠ: భగీరథుడు పరమేశ్వరుడు చెప్పిన విధంగానే ఆ లింగాన్ని భూమియందు ప్రతిష్ఠించి, గంగను ప్రార్థించాడు.

5. గంగావతరణ: ఆ ప్రార్థనకు మెచ్చిన గంగ భూమికి తరలి వచ్చి శివుని శిరస్సుపై ధారగా పడెను.

భగీరథుడికి శివుని శాపం మరియు మోక్షమార్గం

గంగావతరణ అనంతరం, కొంతకాలం తర్వాత పరమశివుడు భగీరథుడిపై ఆగ్రహించి, తేజోలింగరూపాన్ని అపవిత్రం చేశాడని శాపం ఇచ్చాడు.

శాపానికి కారణం

• తేజోలింగం అపవిత్రత: భగీరథుడు ఆశ్చర్యంగా అడగగా, శివుడు ఈ విధంగా వివరించాడు: "గంగ భూమికి వచ్చే సమయంలో వాయువులో జీవించే అనేక జీవరాశులు మరణించి, గంగతో కలిసి నా తేజోలింగంపై పడ్డాయి. అందుకే ఆ లింగం అపవిత్రమైంది."

శాప విముక్తి మార్గం

ఆ పాపానికి నిష్కృతిని వివరించమని భగీరథుడు ప్రార్థించగా, శివుడు ఈ మార్గాన్ని సూచించాడు:

• తీర్థయాత్ర: కాశీ క్షేత్రం నుండి రామేశ్వర క్షేత్రం వరకు గల లింగరూపాలను దర్శించి, పూజాదికాలు ఆచరిస్తే శాపవిముక్తి కలుగుతుంది.

గ్రంథినాపురంలో సంఘటన

శివుని ఆదేశం ప్రకారం భగీరథుడు తన యాత్రను మొదలుపెట్టి, కాశీ నుంచి శైవక్షేత్రాలను దర్శించుకుంటూ గ్రంథినాపురం (నేటి జొన్నవాడగా భావిస్తారు) అనే గ్రామానికి చేరుకున్నాడు.

• సంధ్యాదికాలు: సూర్యాస్తమయం కావడంతో ఆ గ్రామంలోని వాగులో స్నానమాచరించి, సంధ్యాదికాలు పూర్తి చేసుకున్నాడు.

• సుగంధ పవనం: పరమశివుని ధ్యానం చేసుకుంటూ ఉండగా సుగంధ పరిమళ పవనం వీచింది.

• సువాసన మూలం: ఆ సువాసన ఎక్కడి నుంచి వస్తుందో చూద్దామని పశ్చిమదిశగా వెళ్లిన భగీరథుడు, వాగుకు కొద్ది దూరంలోనే ఒక స్మశానంలో ఉన్న నాగవల్లి వృక్షం నుండి ఆ పరీమళం వస్తున్నట్లు గమనించాడు.

• వెనుదిరుగుట: ఆ వృక్షం వెనుక భాగంలో ఒక చితి వెలుగుతుండడం గమనించిన భగీరథుడు, స్మశానం వద్దకు పోరాదని వెనుతిరిగి, ఆ రాత్రికి వాగు తీరంలో విశ్రమించాడు.

శ్రీ ఉదయకళేశ్వరస్వామి ఆవిర్భావ కథ

చితిలో తేజోలింగం

గ్రంథినాపురం (నేటి జొన్నవాడగా భావిస్తున్న ప్రాంతం) లో రాత్రి విశ్రమించిన భగీరథుడికి మరుసటి రోజు ఉదయం ఒక అద్భుతం జరిగింది:

• సూర్యకిరణాల మళ్లింపు: బ్రాహ్మీముహూర్తంలో భగీరథుడు నిద్రలేచి కాల కృత్యాలు తీర్చుకొని అర్ఘ్య ప్రదానం చేయబోయాడు. కానీ, మహర్షుల అర్ఘ్యాన్ని స్వీకరించే సూర్యభగవానుడు భగీరథుడి అర్ఘ్యాన్ని స్వీకరించకుండా, తన ప్రచండ సూర్యకిరణాలను వాగుకు సమీపంలో ఉన్న స్మశానమందు చితికి మధ్యభాగంలో వికసింపజేశాడు.

• చితి పరీక్ష: ఇది చూసిన భగీరథుడు, తన అర్ఘ్యాన్ని స్వీకరించకుండా ఈ కిరణాలు చితిపై ప్రసరించడానికి గల కారణం తెలుసుకోవాలని పరీక్షించాలనుకున్నాడు.

• పాద స్పర్శ: చితిని చేతితో తాకితే అపవిత్రమౌతాయని భావించి, కుడికాలితో చితిని నెట్టాడు. అందులోని పరమశివుని పానవట్టమునకు భగీరథుడి కుడికాలి బొటనవేలు తగిలి రక్తం చిందింది.

రెండవ శాపం మరియు ప్రాయశ్చిత్తం

• భగీరథుడి శాపం: ఆగ్రహించిన భగీరథుడు "ఇక్కడ ఎంత శక్తి ఉన్నా నిర్జీవమగుగాక!" అని శాపం ఇచ్చాడు.

• పరమశివుని ప్రతిశాశపం: దీనికి ఆగ్రహించిన పరమశివుడు ఆకాశవాణి రూపంలో ప్రత్యక్షమై, "భగీరథా! నీవు చేసిన పాపానికి నిష్కృతిగా శివక్షేత్రాలు దర్శించుకుంటున్నావు. మరలా నన్ను నీ కాలితో స్పృశించి అపవిత్రం గావించావు. దీనికి నీ ఆత్మశక్తి అంతా ఇక్కడే నాయందే విడిచిపెట్టాలని" శపించాడు.

• ఆత్మశక్తి అర్పణం: భగీరథుడు పశ్చాత్తాపపడి, ఆ శాపానికి తలవంచి తన ఆత్మశక్తినంతా ఆ గ్రంథినాపురక్షేత్ర పరమశివునకు అర్పించాడు.

శ్రీ ఉదయకళేశ్వరస్వామి ప్రతిష్ఠాపన

ఆత్మశక్తిని అర్పించిన తర్వాత, భగీరథుడు ఆ లింగానికి ప్రత్యేకంగా పూజాదికాలు నిర్వహించి రామేశ్వర క్షేత్రానికి పయనమయ్యాడు:

• నిర్మాణం: భగీరథుడు పదకొండు వెదురు చెట్లను స్వామివారి చుట్టూ వృత్తాకారంలో నిర్మించి, స్వామి వారికి ఒక పుట్టను చేసి, ఒక సర్పాన్ని అమర్చాడు.

• నామస్మరణ: ఈ స్వామివారు ఉదయకిరణాలతో ఆవిర్భవిస్తున్నాడు కాబట్టి, ఈ స్వామిని శ్రీ ఉదయకళేశ్వరస్వామి అని నామస్మరణ చేసి, పూజాదికాలు నిర్వహించాడు.

మహిమ మరియు అద్భుతం

ఆలయ నిర్మాణం మరియు పుట్ట పూజ

• నిర్మాణం: భగీరథుడు ప్రతిష్ఠించిన తర్వాత, కొంతకాలం గడిచిన తర్వాత చోళులు మరియు పల్లవులు ఈ ఆలయాన్ని మరింతగా నిర్మించారు.

• పుట్ట విస్తరణ: ఆలయ నిర్మాణంలో భాగంగా, గ్రంథినాపురం మరియు వెనుక భాగంలో గల మరొక గ్రామానికి మధ్యభాగంలో, ఇరు గ్రామాలకు సమాంతరంగా స్వామివారి పుట్ట ఉండేటట్లుగా దాన్ని విస్తరింపజేశారు.

• పూజ ఆచారం: గ్రంథినాపురంలో గల ప్రధాన తహశీల్దార్ ఆ పుట్టను భక్తితో పూజించాలని శాసించాడు. దాంతో గ్రంథినాపురంలోని భక్తజనం అంతా భక్తిశ్రద్ధలతో ఆ పుట్టను పూజించుకోసాగారు.

పుట్ట కూల్చివేత ప్రయత్నం

• వేశ్య అవమానం: గ్రంథినాపురానికి వెనుక భాగంలో గల మరొక గ్రామ తహశీల్దార్కు సంబంధించిన ఒక వేశ్య ఆ పుట్టను పూజించడానికి వచ్చింది. అయితే, ఆమెను గ్రంథినాపుర భక్తజనులంతా చండాల స్త్రీ అని, దేవాలయాలకు రాకూడదని అవమానించారు.

• పగ: ఆ అవమానంతో బాధపడిన ఆమె, తాను పూజ చేయని పుట్ట అక్కడ ఉండరాదని, ఆ పుట్టను కూల్చేసి తనకు ఒక గృహాన్ని నిర్మించమని, తన దగ్గరకొచ్చే తహశీల్దార్ను కోరింది.

• తహశీల్దార్ చర్య: వేశ్యావ్యామోహంలో ఉన్న ఆ తహశీల్దార్ ఆమె చెప్పిన విధంగానే చేయడానికి సిద్ధపడ్డాడు.

స్వామివారి అద్భుతం

పుట్టను కూల్చే ప్రయత్నంలో స్వామివారు తన మహిమను ఈ విధంగా ప్రదర్శించారు:

• కూలీలకు ఆటంకం: ఆ పుట్టను కూల్చివేయడానికి కూలీలు వెళ్లగానే, పుట్ట దగ్గరకు రానివ్వకుండా భయంకరమైన గాలులు వీచాయి.

• తహశీల్దార్కు శాపం: ఒక పక్షం రోజులు ఈ ఆటంకం గమనించిన తహశీల్దార్, తానే స్వయంగా గునపాన్ని తీసుకువెళ్ళి పుట్టపై గుచ్చాడు.

• దానితో ఫెళ్లున ఒక మెరుపు వచ్చి ఆ తహశీల్దార్ కళ్ళు రెండూ పోయాయి.

• పుట్టలోని ఉదయకళేశ్వర స్వామివారి శిరస్సు ఉత్తర భాగంలో గాయమేర్పడి ధారగా రక్తం వచ్చింది.

శ్రీ మల్లికార్జున స్వామి: పునః ప్రతిష్ఠ మరియు పార్వతీ దేవి ఆవిర్భావం

తహశీల్దార్ పుట్టపై గునపం గుచ్చిన తర్వాత జరిగిన సంఘటన, చోళ రాజుల ప్రమేయం మరియు అమ్మవారి ఆలయ నిర్మాణం ఈ క్షేత్రం యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలియజేస్తున్నాయి:

శివుని ఆదేశం మరియు ఆలయ పునర్నిర్మాణం

1. చోళ రాజుకు ఆజ్ఞ: ఆ రాత్రి, చోళ్ళ అనే పల్లవ రాజుగారి తాతగారి కలలో పరమశివుడు రక్తంతో కనబడి, తన గాయం గురించి వివరించి, తక్షణమే వచ్చి గాయానికి ఔషధం రాసి, ఆలయ నిర్మాణం గావించమని ఆజ్ఞాపించి అదృశ్యమయ్యాడు.

2. పుట్ట కరిగిపోవడం: రాజు ఉలిక్కిపాటుతో లేచి, వెంటనే గ్రంథినాపురంకు చేరుకున్నాడు. ఆ పుట్టను శోధించి, భటులచే నీళ్ళు తెప్పించి పుట్టపై పోయసాగాడు. కొంతసేపటికి పుట్టంతా కరిగి, స్వామివారు దివ్య లింగరూపంలో దర్శనమిచ్చాడు.

3. ఆలయ నిర్మాణం: రాజు అత్యంత భక్తితో స్వామివారికి ఆలయ నిర్మాణం చేపట్టాడు.

జగన్మాత ఆవిర్భావం మరియు ప్రతిష్ఠ

కొంతకాలం తర్వాత ఆలయ నిర్మాణం పూర్తయింది. అప్పుడు జగన్మాత పార్వతీ దేవి అనుగ్రహం లభించింది:

1. పార్వతి ఆజ్ఞ: రాజు నిద్రిస్తుండగా, జగన్మాత అయిన పార్వతీ దేవి కలలో కనబడి, తాను కూడా అదే స్థలంలో ఉత్తర దిక్కున ఉన్నానని, తనకు కూడా ఆలయం నిర్మించమని చెప్పి అదృశ్యమయ్యింది.

2. అమ్మవారి దర్శనం: మరుసటి రోజు ఉదయం రాజు పార్వతీదేవి చెప్పిన విధంగానే, స్వామివారి ఉత్తర దిశగా వెతుకుతుండగా, అమ్మవారి దివ్య మంగళ విగ్రహం ఆయనకు కన్పించింది.

3. అమ్మవారి ఆలయం: మిక్కిలి సంతోషపడిన రాజు, ఎక్కడ దొరికిందో అక్కడే ఆలయాన్ని నిర్మించి, దక్షిణ ముఖంగా ప్రతిష్ఠించాడు.

శ్రీ గంగా పార్వతీ సమేత ఉదయ కళేశ్వరస్వామి

భగీరథుడి తపస్సు మరియు గంగావతరణ కథ, తదనంతర సంఘటనలతో వెలసిన ఈ క్షేత్రంలోని స్వామి, అమ్మవార్లను ఈ నామాలలో భక్తులు ఆరాధిస్తారు:

• స్వామివారు: శ్రీ ఉదయ కళేశ్వరస్వామి (ప్రధానంగా మల్లికార్జున స్వామిగా పూజలందుకుంటారు).

• అమ్మవారు: శ్రీ గంగా పార్వతీ దేవి.

సేవించుకున్న వారికి లభించే ఫలం

• భక్తుల విశ్వాసం: అప్పటినుంచి ఈ శ్రీ గంగా పార్వతీ సమేత ఉదయ కళేశ్వరస్వామి వారిని సేవించుకున్నవారు ఎలాంటి బాధలు లేకుండా, సంతోషంగా, అష్టైశ్వర్యాలతో తులతూగుతారని భక్తజనుల ప్రగాఢ విశ్వాసం.

బ్రహ్మోత్సవాలు

• సమయం: స్వామివారికి మాఘ బహుళ నవమి నుంచి ఫాల్గుణ శుద్ధ తదియ వరకు అత్యంత వైభవంగా బ్రహ్మోత్సవాలు నిర్వహిస్తారు.