Srisailam Mallikarjuna Swamy Temple: శ్రీ మల్లికార్జున స్వామి వారి ఆలయం - శ్రీశైలం

• స్థానం: ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని కర్నూలుకు 180 కి.మీల దూరంలో.

• భౌగోళిక ప్రాంతం: నల్లమల అడవుల్లో ఉంది.

• వాతావరణం: క్షేత్రం చుట్టూ పచ్చని పర్వతాలు, లోయలు, దట్టమైన అటవీ ప్రాంతం ఉంది.

శ్రీశైలం: పుణ్య ఫలం మరియు స్థల పురాణం

ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో వెలసిన శ్రీశైలం క్షేత్రం అత్యంత పుణ్యప్రదమైన శివాలయం.

శ్రీశైలం దర్శన విశిష్టత

• గంగా స్నానం: శ్రీశైలం క్షేత్రాన్ని ఒక్కసారి దర్శిస్తే గంగా నదిలో రెండు వేల సార్లు మునిగినంత పుణ్యం లభిస్తుంది.

• కాశీ నివాసం: కాశీ క్షేత్రంలో లక్షలాది సంవత్సరాలు నివసిస్తే లభించేంత పుణ్యం శ్రీశైల దర్శనం వల్ల కలుగుతుందని శాస్త్ర వచనం.

అరుణాసురుని సంహారం (స్థల పురాణం)

• అరుణాసురుని వరం: పూర్వం అరుణాసురుడు అనే రాక్షసుడు గాయత్రీ మంత్రం జపిస్తూ బ్రహ్మ కోసం తపస్సు చేసి, ద్విపాదాలచే (రెండు కాళ్లు), చతుష్పాదాలచే (నాలుగు కాళ్లు) మరణం లేకుండా వరం పొందాడు.

• దేవతల ప్రార్థన: వరం ప్రభావంతో భయపడిన దేవతలు ఆదిశక్తిని ప్రార్థించారు.

• అమ్మవారి వివరణ: అమ్మవారు ప్రత్యక్షమై, అరుణాసురుడు తన భక్తుడని, గాయత్రీ మంత్రం జపిస్తున్నంత వరకు అతనిని ఎవరూ ఏమీ చేయలేరని చెబుతుంది.

• బృహస్పతి పథకం: దేవతలు ఒక పథకం ప్రకారం తమ గురువు అయిన బృహస్పతిని అరుణాసురుని దగ్గరికి పంపిస్తారు.

• గాయత్రి జపం విస్మరణ:

  • అరుణాసురుడు బృహస్పతి రాకకు ఆశ్చర్యం వ్యక్తపరుచగా, బృహస్పతి "ఇద్దరం ఒకే అమ్మవారిని గాయత్రీ మంత్రంతో పూజ చేస్తున్నామని" చెప్పి అహంకారాన్ని ప్రేరేపిస్తాడు.

  • అందుకు అరుణాసురుడు "దేవతలు పూజ చేసే అమ్మవారిని నేను ఎందుకు పూజ చేయాలి" అని అహంకరించి గాయత్రి మంత్రం జపాన్ని మానేస్తాడు.

• సంహారం: దానికి కోపించిన ఆదిశక్తి భ్రమర రూపం ధరించి అసంఖ్యాకంగా భ్రమరాలని సృష్టిస్తుంది. ఆ భ్రమరాలు అరుణాసురుడిని, అతని సైన్యాన్ని సంహరిస్తాయి.

మల్లికార్జునుడు: స్థల పురాణం (చంద్రమతి వృత్తాంతం)

శ్రీశైలంలోని మల్లికార్జున స్వామి పేరు వెనుక ఉన్న పురాణ గాథలోని ప్రధాన ఘట్టాలు:

చంద్రమతి జననం

• రాజు మరియు పరిత్యాగం: కృష్ణానది తీరంలో ఉన్న మల్లికాపుర మహారాజు చంద్రకేతుడు సంతానం కోసం పరితపించాడు.

• కుమార్తె జననం: ఆ రాజుకు లేకలేక ఓ అమ్మాయి జన్మించింది. ఆమెకు చంద్రమతి అని నామకరణం చేశారు.

• జైత్రయాత్ర: రాజపురోహితులు పెట్టిన ముహూర్తం ప్రకారం, చంద్రకేతుడు జైత్రయాత్రను మొదలుపెట్టి, రాజ్య విస్తరణ కాంక్షతో కొన్నేళ్లపాటు కొనసాగించాడు.

కుమార్తెను కామించిన రాజు

• తిరిగి రాక: కొన్నేళ్లు గడిచిన తర్వాత చంద్రకేతుడు జైత్రయాత్ర ముగించి, తిరిగి మల్లికాపురానికి చేరుకున్నాడు.

• మోహం: రాజ్యానికి తిరిగి వచ్చిన చంద్రకేతు తన అంతఃపురంలో తిరుగుతున్న అందమైన కన్యను చూసి మోహించాడు.

• భార్య హెచ్చరిక: అతని భార్య ఆమె మరెవరో కాదు, మీ కూతురు చంద్రమతి అని చెప్పినా, చంద్రకేతుడు పట్టించుకోలేదు.

• చంద్రమతి మొర: చంద్రమతి చేతులు జోడించి 'నేను మీ కుమార్తెను. వదిలిపెట్టండి' అని వేడుకున్నా, చంద్రకేతుడు కామకాంక్షతో ఆమెను లోబరుచుకోడానికి ప్రయత్నించాడు.

మల్లికార్జునుడు: నామధేయం వెనుక కథ

చంద్రకేతు మహారాజు నుండి తప్పించుకోవడానికి చంద్రమతి శివుడిని ఆశ్రయించడం ద్వారా, స్వామివారు మల్లికార్జునుడు అనే పేరును పొందారు.

చంద్రమతి రక్షణ మరియు రాజుకు శిక్ష

• చంద్రమతి పలాయనం: తండ్రి కామకాంక్ష నుండి తప్పించుకోవడానికి, చంద్రమతి బ్రహ్మగిరిని వదిలి కృష్ణానది దాటి కొండల్లోకి పరుగు తీసి, అక్కడ ఓ గుహలో తలదాచుకుంది.

• శివుని ప్రార్థన: మరోదారి లేక, శివ భక్తురాలైన చంద్రమతి మల్లెపూలతో శివుడిని ప్రార్థించింది.

• శివుని లీల: ఆమె మొర ఆలకించిన శివుడు చంద్రకేతుడిని ఆకుపచ్చ శిలగా మార్చేశాడు.

• శాప విమోచనం: ఆ శిల దొర్లుకుంటూ పాతాళగంగలో పడింది. అందువల్లే అక్కడి నీరు పచ్చగా ఉంటుందని భక్తులు నమ్ముతారు. అనంతరం శివుడు మల్లికాపురమును నిర్మూలిస్తాడు.

• నామధేయం: అప్పటి నుంచి మల్లిక (మల్లెపూలు/చంద్రమతి) మరియు అర్జునుడు (శివుడు) కలసి మల్లిఖార్జునుడనే నామధేయం ఏర్పడిందని స్థలపురాణం ద్వారా మనకు తెలుస్తోంది.

ఆలయ విశేషాలు

• జ్యోతిర్లింగం: శ్రీమల్లికార్జునుని దేవాలయంలో స్వామివారు జ్యోతిర్లింగంగా పూజలందుకుంటున్నారు.

• నిర్మాణం: ఈ దేవాలయం నాలుగు మండపములతో మరియు అపూర్వమైన శిల్ప సంపదతో అలరారుతున్న అందమైన దేవాలయము.

శక్తిపీఠం మరియు ఇతర విశేషాలు

శ్రీశైలం క్షేత్రం జ్యోతిర్లింగం (మల్లికార్జునుడు) మరియు శక్తిపీఠం (భ్రమరాంబికా దేవి) రెండూ ఒకే చోట వెలసిన అద్భుత క్షేత్రం.

అష్టాదశ శక్తి పీఠం (భ్రమరాంబికా దేవి)

• శక్తి పీఠం: శ్రీశైలం అష్టాదశ శక్తి పీఠాలలో ఒకటిగా భాసిల్లుతోంది.

• అమ్మవారు: ఇక్కడ వెలసిన అమ్మవారు భ్రమరాంబికా దేవి.

• అద్భుతం: ఈ దేవాలయంలో గర్భాలయ వెనుక భాగమున గోడకు చెవి ఆన్చి వింటే ఝుమ్మనే భ్రమరనాదం వినిపించడం ఇక్కడి ప్రత్యేకత.

సాక్షి గణపతి ప్రాముఖ్యత

• స్థానం: శ్రీశైలానికి 3 కి.మీల దూరంలో ఉన్న సాక్షి గణపతి ఆలయం తప్పకుండా సందర్శించాల్సిన ప్రాంతం.

• విశ్వాసం: ఇక్కడ గణపతిని దర్శిస్తే, స్వామి శివునికి ఫలానా భక్తుడు శ్రీశైలానికి వచ్చాడని సాక్ష్యం చెబుతాడట!

• దర్శన ఫలం: సాక్షి గణపతిని దర్శించకుంటే మనం శ్రీశైలం వెళ్లిన దర్శన ఫలం దక్కదని భక్తుల విశ్వాసం.

ఇతర ముఖ్య దర్శనీయ స్థలాలు

• మనోహర గుండం: శ్రీశైలంలో తప్పకుండా చూడవలసిన వాటిలో ఇది ఒకటి. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఈ గుండములో చాలా స్వచ్ఛమైన నీరు ఉంటుంది.

• పంచ పాండవుల దేవాలయాలు:

• పాండవులు మల్లికార్జునుని దర్శించుకొని వారి పేరున 5 దేవాలయాలను ప్రధాన దేవాలయ వెనుక భాగమున నిర్మించి శివలింగములను ప్రతిష్ఠించిరి.

• శ్రీశైలం వెళ్లిన వారు ఈ పంచ పాండవులు ఆలయాలను కూడా తప్పకుండా దర్శించుకోవాలి.

వృద్ధ మల్లికార్జునుడు మరియు శిఖర దర్శనం

శ్రీశైల క్షేత్రంలోని కొన్ని అరుదైన మరియు అత్యంత పవిత్రమైన అంశాల విశిష్టత.

వృద్ధ మల్లికార్జున లింగం

• స్వరూపం: శ్రీశైలం ఆలయంలోని వృద్ధ మల్లికార్జున లింగం ముడతలు పడిన ముఖంలా ఉన్న శివలింగం.

• ప్రాముఖ్యత: ఈ లింగాన్ని కూడా భక్తులు తప్పకుండా దర్శించుకోవాలి. (ఇది స్వామివారు వృద్ధ రూపంలో ఉన్నట్లుగా భావించబడుతుంది.)

పాతాళ గంగ విశేషం

• రంగు: పాతాళ గంగ వద్ద నీరు నీలంగా కాక పచ్చగా ఉంటుంది.

• కారణం: నీటి కింద ఉన్న బండలపై నాచు నిలిచి సూర్య కిరణాల వెలుగు వల్ల ఈ రంగు పచ్చగా కానవస్తుంది.

• వ్యవహారం: అయితే, అందరూ నీటి కింద గల ఈ శిలలను పచ్చల బండ అని వ్యవహరిస్తారు.

శ్రీశైల శిఖర దర్శనం (జన్మరాహిత్యం)

• ప్రత్యేకత: శ్రీశైలం మొత్తంలో అత్యంత ప్రత్యేకమైనది, ఈ శ్రీశైల శిఖరం.

• శాస్త్ర వచనం: శ్రీశైలంలో శిఖర దర్శనము చేసుకొంటే పునర్జన్మ ఉండదు అని శాస్త్రాలు ఘోషిస్తున్నాయి.

• భక్తుల విశ్వాసం: ఈ ప్రాంతం నుంచి దూరంగా ఉన్న ఆలయ శిఖరాన్ని దర్శనం చేయగలిగితే పునర్జన్మ ఉండదని, జన్మరాహిత్యం కలుగుతుందని భక్తుల నమ్మకం.

శ్రీశైలం: ఫాలధార, పంచధారలు మరియు హటకేశ్వరం

శ్రీశైలంలోని ఈ ప్రదేశాలు కేవలం ఆధ్యాత్మిక ప్రాధాన్యతనే కాక, అరుదైన భౌగోళిక అద్భుతాలను కూడా కలిగి ఉన్నాయి.

ఫాలధార, పంచధారలు

• స్థానం: సాక్షి గణపతి గుడికి మధ్యగా, హటకేశ్వరానికి సమీపాన, అందమైన లోయలో, ప్రశాంత ప్రదేశంలో ఉంది.

• శంకరాచార్య తపస్థలి: ఇది జగద్గురు శంకరాచార్య తపమాచరించిన ప్రదేశము. ఇక్కడి శిలపై శంకరుని పాదముద్రలు ఉన్నాయి.

• పంచధారల విశేషం:

  • ఈ కొండ పగుళ్ల నుంచి పంచధారలతో ఉరికివచ్చే జలాలు ప్రవహిస్తాయి.

  • ఇవి చల్లగా ఏ కాలంలోనైనా ఒకే మాదిరిగా ప్రవహిస్తాయి.

  • ఈ ధారలలోని జలం ఒక్కొక్క ధార ఒక్కొక్క రుచితో ఉండడం ఇక్కడి ప్రత్యేకత.

  • ఒక ధార నుంచి నీరు త్రాగి, ఇంకో ధార నుంచి నీరు త్రాగితే రుచిలో మార్పు తెలుస్తుంది.

హటకేశ్వరం

• స్థానం: శ్రీశైల మల్లికార్జున దేవస్థానమునకు మూడు కిలోమీటర్ల దూరంలో కల మరొక పుణ్యక్షేత్రం.

• నామ చరిత్ర:

  • ఇక్కడ పరమశివుడు అటిక (ఉట్టి, కుండ పెంకు) లో వెలిశాడు.

  • అందుకే ఈ ఆలయంలోని ఈశ్వరుని మొదట్లో అటికేశ్వరుడు అనేవారు.

  • రానురాను అదే మెల్లగా హటికేశ్వరస్వామిగా మారిపోయింది.

ఇష్టకామేశ్వరి మరియు నిత్య కల్యాణం

శ్రీశైలం క్షేత్రం యొక్క ఆధ్యాత్మిక శక్తిని పెంచే రెండు ముఖ్యమైన అంశాలు: ఇష్టకామేశ్వరి అమ్మవారి అరుదైన ఆలయం, మరియు ఇక్కడ జరిగే నిత్య పూజోత్సవాలు.

ఇష్టకామేశ్వరి క్షేత్రం (అరుదైన శక్తిపీఠం)

• స్థానం: నల్లమల అడవుల్లో ఉన్న ఈ ఆలయం గురించి అతి కొద్దిమందికి మాత్రమే తెలుసు.

• మహిమాన్వితం: మహిమాన్వితమైన ఇష్టకామేశ్వరి దేవి పేరుతో శ్రీశైల క్షేత్రంలో తప్ప దేశంలో మరెక్కడా ఇలాంటి ఆలయం కనిపించదు.

• దర్శనం: ఎంతో అదృష్టం ఉంటే తప్ప అమ్మవారి దర్శనం చేసుకోలేమని భక్తుల విశ్వాసం. (ఈ అమ్మవారిని దర్శిస్తే కోరిన కోర్కెలు నెరవేరుతాయని భావిస్తారు.)

శ్రీశైలంలో పూజోత్సవాలు

• నిత్య సందడి: శ్రీశైలంలో ప్రతి నిత్యం లక్షలాది మంది భక్తులతో సందడిగా ఉంటుంది.

• ముఖ్య ఉత్సవాలు: ముఖ్యంగా కార్తీకమాసం, మహాశివరాత్రి సమయంలో భక్తుల తాకిడి ఎక్కువగా ఉంటుంది. శరన్నవరాత్రి ఉత్సవాలు కూడా ఎంతో వైభవంగా జరుగుతాయి.

• బ్రహ్మోత్సవాలు: మహాశివరాత్రి సందర్భంగా శ్రీశైలంలో బ్రహ్మోత్సవాలు జరుగుతాయి.

• నిత్య ఆరాధన: ప్రతిరోజూ త్రికాల పూజలు, అభిషేకాలు, స్పర్శ దర్శనం, ధూళి దర్శనం వంటి పూజలతో శ్రీశైలం నిత్య కల్యాణం పచ్చతోరణం అన్నట్లుగా ఉంటుంది.

• కల్యాణ విశేషం: తిరుమల ఆలయంలో మాదిరిగానే ఇక్కడ కూడా ప్రతిరోజూ కల్యాణం జరుగుతుంది. అయితే శ్రీశైలంలో శివపార్వతుల కల్యాణం సాయంత్రం జరగడం విశేషం.

దర్శన ఫలం

• మోక్ష ప్రదాత: కేవలం దర్శించినంత మాత్రాన్నే మోక్షాన్ని ప్రసాదించే శ్రీశైల క్షేత్రాన్ని, ఈ శివరాత్రి సందర్భంగా మనసులో స్మరించినా చాలు దర్శనఫలం లభిస్తుందని విశ్వాసం.