Pancha Kedar Temples: పంచకేదార క్షేత్రాలు - శివుడి శరీర భాగాల ఆధారంగా వెలిసిన హిమాలయ పుణ్యక్షేత్రాలు

శివ పురాణంలో చెప్పబడిన పంచ కేదారాలు, పాండవులు తమ పాప ప్రక్షాళన కోసం చేసిన ప్రయత్నంలో శివుడి శరీర భాగాలు పడిన ప్రదేశాలుగా వెలిశాయి.

పాండవుల పశ్చాత్తాపం

• పాపం: కురుక్షేత్ర యుద్ధం ముగిసిన తర్వాత, పాండవులు బ్రహ్మహత్యా పాతకం మరియు బంధువులను చంపిన పాపాన్ని పోగొట్టుకోవడానికి శివుడి దర్శనానికి బయలుదేరారు.

• శివుడి మాయ: అయితే, భోళాశంకరుడు వెంటనే పాండవులకు తన దర్శన భాగ్యం కల్పించకుండా, కాశీని వదిలి ఉత్తర దిశగా హిమాలయాలకు వెళ్లిపోతాడు.

• పట్టుదల: పట్టువదలని పాండవులు శివుడి దర్శనార్థం ఆయనను వెతుకుతూ వెళ్తారు.

కేదార క్షేత్రాల ఏర్పాటు

• నంది రూపం: పాండవులు అలా తిరుగుతూ తిరుగుతూ ఒక ప్రదేశంలో శివుడు నంది రూపంలో ఉన్నాడని గుర్తిస్తారు.

• భీముని ప్రయత్నం: అప్పుడు నందిని పట్టుకునేందుకు భీముడు ప్రయత్నిస్తాడు.

• ఆవిర్భావం: ఆ సమయంలో పరమేశ్వరుడి శరీర భాగాలు పడిన ప్రదేశాలు పుణ్యక్షేత్రాలుగా వెలిశాయి. వీటినే శివ పురాణంలో పంచ కేదారాలుగా చెప్పారు.

పంచ కేదారాలు హిమాలయాల్లో కొలువై ఉన్న పవిత్ర శివ క్షేత్రాలు. ఈ ఐదు క్షేత్రాలు:

1. కేదార్‌నాథ్

2. తుంగనాథ్

3. రుద్రనాథ్

4. మహేశ్వర్ (మధ్యమహేశ్వర్)

5. కల్పనాథ్ (కల్పేశ్వర్)

కేదార్‌నాథ్ ఆలయ విశేషాలు

• ప్రాధాన్యత: పంచ కేదారాలలో ఇది మొదటిది. అంతేకాక, ఇది ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగాలలో కూడా ఒకటిగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

• పడిన భాగం: పాండవులకు అందకుండా పోయి నందిగా మారిన శివుడి మూపురభాగం (వెనుక భాగం/నంది మూపురం) పడిన చోటు ఇది.

• శివలింగం రూపం: ఇక్కడి శివలింగం త్రిభుజాకారంలో ఉంటుంది.

• కొలతలు: లింగం దాదాపు 8 గజాల పొడవు, 4 గజాల ఎత్తు, 4 గజాల వెడల్పు ఉంటుంది.

• పౌరాణికం: పాండవులు స్వర్గలోకానికి మార్గం ఇక్కడే ప్రారంభించారని పురాణ కథనం.

తుంగనాథ్: భుజాలు వెలసిన క్షేత్రం

పంచ కేదారాలలో రెండవదైన తుంగనాథ్ ఆలయం శివుని భుజ భాగం పడిన ప్రదేశం.

• పడిన భాగం: శివుడి రెండు చేతులు (భుజాలు) పడిన ప్రాంతాన్ని తుంగనాథ్ అని అంటారు. అందుకే శివుడి చేతుల అడుగు ఎత్తులో లింగరూపంలో స్వామి వెలసిన క్షేత్రం ఇది.

• పార్వతీ దేవి ఆలయం: ఆలయానికి కుడివైపున పార్వతీ దేవి ఆలయం ఉంటుంది.

• నిర్మాణం: ఈ పంచ కేదారాల నమూనాలను అర్జునుడు నిర్మించాడని స్థల పురాణం చెబుతోంది.

రుద్రనాథ్: ముఖ రూప క్షేత్రం

పంచ కేదారాలలో మూడవ క్షేత్రం అయిన రుద్రనాథ్ శివుని ముఖ భాగం వెలసిన పుణ్యక్షేత్రం.

• పడిన భాగం: శివుని ముఖ భాగం వెలసిన పుణ్యక్షేత్రం ఇది.

• శివలింగ రూపం: ఇక్కడ శివలింగం నంది ముఖ రూపంలో ఉంటుంది.

• ప్రత్యేకం: నిత్యం తెల్లవారుజామున స్వామికి వెండి తొడుగును తొలగించి దర్శనం కల్పిస్తారు.

• నదీ ప్రవాహం: ఈ ఆలయానికి వెనుక వైపున వైతరిణీ నది ప్రవహిస్తుంది.

• ఫలితం: ఈ క్షేత్రాన్ని దర్శించుకుంటే పూర్వీకులకు మోక్షం కలుగుతుందని భక్తుల విశ్వాసం.

మహేశ్వర్ (మధ్యమహేశ్వర్)

పంచ కేదారాలలో ఇది నాల్గవది మరియు అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగినది.

• పడిన భాగం: విశ్వనాథుడి నాభి భాగం (బొడ్డు భాగం/ఉదరం) పడిన ప్రాంతమే మహేశ్వర్.

• స్థానం: ఇది గుప్త కాశీకి 24 మైళ్ల దూరంలో ఉంది.

• నిర్మాణం: ఈ ఆలయాన్ని భీముడు నిర్మించాడని స్థల పురాణం చెబుతోంది.

• ఫలితం: ఈ ఆలయాన్ని దర్శించుకోవడం వల్ల కుటుంబ సమస్యలన్నీ తొలగిపోతాయని భక్తుల విశ్వాసం.

కల్పనాథ్ (కల్పేశ్వర్)

పంచ కేదారాలలో ఇది చివరిది మరియు ఐదవ పుణ్యక్షేత్రం.

• పడిన భాగం: ఇక్కడ శివుడి ఝటాజూటం (శిరోజాలు/జుట్టు) లింగ రూపంలో వెలిశాడని స్థల పురాణం.

• నామం: ఈ స్వామిని ఝుటేశ్వర్ మహాదేవ్ అని కూడా పిలుస్తారు.

• ప్రదేశం: ఈ క్షేత్రం దట్టమైన అడవుల మధ్య చిన్న గుహల్లో వెలిసింది.