Kolhapur Mahalaxmi Temple: శ్రీ మహాలక్ష్మి అమ్మవారి ఆలయం - కొల్హాపూర్

మహారాష్ట్ర రాష్ట్రంలోని కొల్హాపూర్ పట్టణంలో ఉన్న శ్రీ మహాలక్ష్మి ఆలయం ఒక ముఖ్యమైన శక్తి పీఠం. ఈ ఆలయం లక్ష్మీదేవి యొక్క పురాణ కథతో ముడిపడి ఉంది.

• పురాణ కథనం: ఒకప్పుడు విష్ణుమూర్తి పాల సముద్రంలో శేషతల్పంపై శయనించి ఉండగా, లక్ష్మీదేవి ఆయన పాదసేవ చేస్తూ ఉంది. అదే సమయంలో అహంకారి అయిన భృగు మహర్షి అక్కడికి వచ్చాడు. పరధ్యానంలో ఉన్న విష్ణువు ఆయన రాకను గమనించకపోవడంతో, ఆగ్రహించిన భృగు మహర్షి విష్ణుమూర్తి వక్షస్థలంపై తన పాదాన్ని ఉంచాడు. విష్ణువు వక్షస్థలం లక్ష్మీదేవి నివాసం కావడం వల్ల, తన నివాసాన్ని అవమానించినందుకు కోపంతో అలిగిన లక్ష్మీదేవి వైకుంఠాన్ని వీడి భూలోకానికి చేరుకుంది.

భృగు మహర్షి గర్వభంగం

తన వక్షస్థలంపై పాదం పెట్టిన భృగు మహర్షిని శాంతింపజేయడానికి విష్ణువు ఒక ఉపాయం పన్నాడు. ఆయన మహర్షికి పాదసేవ చేస్తున్నట్లుగా నటిస్తూ, అతని అరికాలిలో ఉన్న కన్నును నలిపివేశాడు. ఈ విధంగా, విష్ణువు భృగు మహర్షి గర్వాన్ని అణచివేశాడు.

లక్ష్మీదేవి కొల్హాపూర్‌లో వెలవడం

వైకుంఠాన్ని వీడి భూలోకానికి చేరుకున్న లక్ష్మీదేవి, సహ్యాద్రి పర్వతాలలోని కొల్హాపూర్‌లో వెలిసిందని విష్ణు పురాణం మరియు బ్రహ్మాండ పురాణం ద్వారా తెలుస్తుంది. లక్ష్మీదేవికి ఉన్న ఆలయాలలో కొల్హాపూర్ ఆలయం చాలా ప్రాచీనమైనది. ఈ ఆలయం మహారాష్ట్రలోని కొల్హాపూర్ పట్టణంలో, పంచగంగ నది ఒడ్డున ఉంది.

శక్తిపీఠంగా కరవీర క్షేత్రం

ఈ ఆలయం అమ్మవారి అష్టాదశ శక్తిపీఠాలలో ఏడవదిగా ప్రసిద్ధి చెందింది. స్కాంద పురాణం మరియు దేవీ భాగవతంలో ఈ క్షేత్రాన్ని కరవీర నగరం అని, ఇక్కడి అమ్మవారిని కరవీర మహాలక్ష్మి అని కీర్తించారు. ఈ క్షేత్రం తనకున్న చారిత్రక, ఆధ్యాత్మిక ప్రాధాన్యతతో భక్తులను ఆకర్షిస్తుంది.

అవిముక్త క్షేత్రం - కొల్హాపూర్

కొల్హాపూర్​ను "అవిముక్త క్షేత్రం" అని కూడా పిలుస్తారు. అవిముక్త అంటే "ఎప్పటికీ విడువబడనిది" అని అర్థం. పరమశివునికి కాశీపట్నం ఎలా అవిముక్త క్షేత్రంగా ప్రసిద్ధి చెందిందో, అదే విధంగా శ్రీ మహాలక్ష్మికి కొల్హాపూర్ అవిముక్త క్షేత్రంగా పేరు పొందింది. ఈ పేరు ప్రకారం, లక్ష్మీదేవి ఈ ప్రాంతాన్ని ఎప్పటికీ విడిచి వెళ్ళదని భక్తులు నమ్ముతారు.

కరవీర మహాలక్ష్మి

కొల్హాపూర్​లో అమ్మవారికి "కరవీర మహాలక్ష్మి" అని కూడా పేరుంది. పురాణాల ప్రకారం, ప్రళయకాలంలో శివుడు తన త్రిశూలంతో కాశీ పట్టణాన్ని ఎత్తి రక్షించినట్లు, మహాలక్ష్మి ఈ క్షేత్రాన్ని తన కరములతో (చేతులతో) ఎత్తి రక్షించిందని చెబుతారు. అందుకే అమ్మవారికి ఆ పేరు వచ్చిందని నమ్ముతారు. ఈ క్షేత్రం, మరియు కరవీర మహాలక్ష్మి, భక్తులకు రక్షణ, ఆశీస్సులు ప్రసాదిస్తారని విశ్వాసం.

శ్రీచక్ర ప్రతిష్ఠ మరియు ఆలయ చరిత్ర

• శ్రీచక్ర స్థాపన: ఆది గురువు భగవత్ శ్రీ శంకరాచార్యులవారు ఈ ఆలయాన్ని దర్శించి ఇక్కడ శ్రీ చక్రాన్ని స్థాపించినట్లు చెబుతారు. ఇది ఈ ఆలయానికి ఒక గొప్ప ఆధ్యాత్మిక ప్రాధాన్యతను తెచ్చిపెట్టింది.

• మఠం నిర్మాణం: ఆ తర్వాత, విద్యాశంకర భారతి ఈ క్షేత్ర వైశిష్ట్యాన్ని గుర్తించి, ఇక్కడ ఒక మఠాన్ని నిర్మించారు.

• దత్తాత్రేయుని ప్రాశస్త్యం: ప్రతిరోజూ మధ్యాహ్నం గురు దత్తాత్రేయుడు ఇక్కడ భిక్ష చేస్తారని భక్తుల ప్రతీతి. అందుకు గుర్తుగా, ఆలయ ప్రాంగణంలో దత్తాత్రేయుని ఉపాలయం ఉంది.

ఆలయ విశేషాలు మరియు నిర్మాణం

ఈ ఆలయం సుమారు 6 వేల సంవత్సరాల పురాతనమైనది. విశాలమైన ప్రాంగణంలో అద్భుతమైన శిల్పకళతో ఇది చూపరులను ఆకట్టుకుంటుంది.

• గోపురాలు: ఈ ఆలయం 5 గోపురాల కింద నిర్మించబడింది. మధ్యలో ఒక గోపురం, మరియు నాలుగు దిక్కులలో నాలుగు గోపురాలు ఉంటాయి.

  • తూర్పు గోపురం: దీని కింద మహాలక్ష్మి కొలువుదీరి ఉన్నారు.

  • మధ్య కుమార మండపం: ఇక్కడ కుమార మండపం ఉంది.

  • పడమర: ఇక్కడ గణపతి కొలువై ఉన్నారు.

  • ఉత్తర-దక్షిణ గోపురాలు: వీటి కింద మహాకాళి మరియు మహా సరస్వతి కొలువుతీరి ఉన్నారు.

• ఉపాలయాలు: ప్రధాన ఆలయంతో పాటు, ఆలయ ప్రాంగణంలో భక్తులు అనేక ఉపాలయాలలో ఉన్న దేవతామూర్తులను దర్శించుకోవచ్చు. వాటిలో ముఖ్యమైనవి:

• వెంకటేశ్వర స్వామి

• నవగ్రహాలు

• రాధాకృష్ణ

• కాలభైరవ

• వినాయకుడు

• సింహవాహిని

• తుల్జాభవాని

కమనీయం అమ్మవారి రూపం

ఆలయ గర్భగుడిలో అమ్మవారి స్వరూపం సుందరంగా ఉంటుంది. ఒక ఆరడుగుల చదరపు వేదికపై, రెండు అడుగుల పీఠం మీద మహాలక్ష్మి అమ్మవారు కూర్చున్న భంగిమలో ఉంటారు. ఆమె చతుర్భుజాలతో, సింహవాహినిగా దర్శనమిస్తారు.

• ప్రత్యేక ఆకర్షణ: ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం మూడు సార్లు సూర్య కిరణాలు నేరుగా అమ్మవారి ముఖంపై ప్రసరిస్తాయి. ఈ అద్భుత దృశ్యాన్ని చూసేందుకు భక్తులు భారీ సంఖ్యలో పోటెత్తుతారు.

• గర్భగుడిలో శ్రీచక్రం: గర్భగుడి గోడపై శ్రీచక్రం ఉండటం ఈ ఆలయానికి ఒక ప్రత్యేకత.

ఆలయంలో పూజలు, ఉత్సవాలు

• నిత్య పూజలు: కొల్హాపూర్ మహాలక్ష్మి ఆలయంలో అమ్మవారికి ప్రతిరోజూ ఐదు సార్లు అర్చనలు, హారతులు జరుగుతాయి. ప్రతి శుక్రవారం విశేష పూజలు నిర్వహిస్తారు.

• పండుగలు: వసంత నవరాత్రులలో, శ్రావణమాసంలో మరియు దేవీ నవరాత్రులలో ఇక్కడ ఘనంగా ఉత్సవాలు, వేడుకలు జరుగుతాయి.

• ఊరేగింపు: ప్రతి శుక్రవారం సాయంత్రాలలో మరియు పౌర్ణమి నాడు అమ్మవారిని ఆలయం వెలుపల ఊరేగిస్తారు.

అమ్మవారి మహిమ

పిలిస్తే పలికే దేవతగా, భక్తుల పాలిట కొంగు బంగారంగా పూజలందుకుంటున్న కొల్హాపూర్ మహాలక్ష్మిని జీవితంలో ఒక్కసారి దర్శించినా, ఆ వంశంలో పది తరాల వరకు ఎవరికీ దారిద్య్ర బాధలు ఉండవని శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి. ఇది అమ్మవారి మహిమకు నిదర్శనం.