Tirumala Mada Street: తిరుమల మాడ వీధులు – వేదాలకు ప్రతీకగా ఆలయ చుట్టూ పవిత్ర ప్రదక్షిణ మార్గం

మాడవీధులు: పౌరాణిక నేపథ్యం మరియు ఏర్పాటు

మాడవీధుల ఆవిర్భావం

• తమిళంలో ఆలయానికి చుట్టూ అర్చకులు నివసించే ఇళ్ళున్న వీధులను పవిత్రంగా భావించి 'మాడాం' అని పిలుస్తారు.

• ఆ పదం నుంచే తెలుగులో ఈ వీధులు మాడవీధులుగా మారాయి.

శ్రీ రామానుజుల వారి కృషి (తిరుమల సందర్భంలో)

• ఒకప్పుడు తిరుమల ఆలయం చుట్టూ స్వామివారు వాహనంలో ఊరేగడానికి సరియైన వీధులు ఉండేవి కావు.

• అందుచేత బ్రహ్మోత్సవాల సమయంలో ధ్వజారోహణ తిరుమలలో చేసినప్పటికీ, మిగతా కార్యక్రమాలు, ఊరేగింపులు అన్నీ తిరుచానూరులో జరిపేవారు.

• శ్రీ రామానుజుల వారు తిరుమల దేవాలయం చుట్టూ సరియైన వీధులను నేర్పరిచి, స్వామివారు ఆ వీధుల్లో ఊరేగేందుకు (మాడవీధుల ఊరేగింపు) ఏర్పాట్లు చేశారు.

తూర్పు మాడ వీధి విశేషాలు

తిరుమల ఆలయం చుట్టూ ఉన్న నాలుగు మాడవీధులను నాలుగు వేదాలకు ప్రతీకలుగా భావిస్తారు. వాటిలో మొదటిది తూర్పు మాడవీధి.

• స్థానం: ఆలయం తూర్పు ముఖంగా ఉంది. ఆలయం ముందు నుండి పుష్కరిణి వరకు ఉండే వీధిని తూర్పు మాడవీధి అంటారు.

• ప్రాచీన నిర్మాణాలు:

  • ఒకప్పుడు పుష్కరిణి గట్టు పైన కూడా ఇళ్ళు ఉండేవి.

  • ఈ వీధిలోనే శ్రీవారి కొయ్య రథం ఉండేది.

  • శ్రీవారి ఆలయానికి ఎదురుగా ఉన్న వీధిని సన్నిధి వీధి అని అంటారు. ఒకప్పుడు సన్నిధి వీధికి ఇరు పక్కలా అంగళ్ళు ఉండేవి.

  • ఈ వీధికి ప్రారంభంలో గొల్ల మండపం, చివరలో బేడి ఆంజనేయస్వామి గుడి ఉండేవి.

వేయికాళ్ళ మండపం చరిత్ర

• నిర్మాణం: ఒకప్పుడు ఈ తూర్పు మాడవీధిలో భాగంగానే వేయికాళ్ళ మండపం ఉండేది.

• శాసనం: క్రీ.శ. 1464 నాటి శాసనం ప్రకారం, ఎర్రకంప దేవకుమారుడు సాళువ మల్లయ్య దేవ మహారాయ ఈ వెయ్యి కాళ్ళ మండపం కట్టించారు.

• తొలగింపు: అయితే, మాస్టర్ ప్లాన్ లో భాగంగా, ఈ కళా నైపుణ్యం గల చారిత్రాత్మక కట్టడం వేయికాళ్ళ మండపం తొలగించబడింది.

దక్షిణ మాడ వీధి విశేషాలు

తిరుమల ఆలయం దక్షిణ ముఖంగా ఉన్న వీధే దక్షిణ మాడ వీధి.

• తిరుమల నంబి గుడి: ఈ వీధిలోనే తిరుమల నంబి గుడి ఉంది.

• గుర్రాల పాక: ప్రస్తుతం వైకుంఠం క్యూ కాంప్లెక్స్ నుండి గుడికి చేరే వంతెన కింద ఒకప్పుడు గుర్రాల పాక ఉండేది. కొండకు వచ్చిన రాజుల గుర్రాలను అక్కడ కట్టి వేసేవారట.

• ఊంజల్ మండపం (ప్రాచీన స్థానం):

  • ఈ వీధి మొదట్లో (ఆగ్నేయంలో) 'ఊంజల్ మండపం' ఉండేది.

  • ఇంతకుముందు శ్రీవారికి ఊంజల్ సేవ (ఉయ్యాల సేవ) మరియు సహస్ర దీపాలంకరణ సేవ ఈ మండపంలోనే జరిగేవి.

  • ప్రతిరోజూ సాయంత్రం శ్రీనివాసుడు తన ప్రియసఖులతో ఈ మండపంలోనే ఊయల ఊగుతూ భక్తులకు కనువిందు చేసేవాడు.

  • దీనిని ఇటీవల ఆలయం ముందున్న విశాల ప్రాంగణంలోకి మార్చడం జరిగింది.

• ఉగ్రాణం: తిరుమల నంబి గుడి తర్వాత 'ఉగ్రాణం' (ప్రసాదాలు తయారీకి అవసరమైన సరుకులు నిల్వ ఉంచే చోటు) ఉంది.

పడమర మాడ వీధి విశేషాలు

ఆలయానికి వెనుక వైపున ఉన్నదే పడమర మాడ వీధి.

చారిత్రక నేపథ్యం

• ఒకప్పుడు ఈ వీధిలో ఎన్నో మఠాలు, సత్రాలు ఉండేవి.

• శ్రీ రామానుజాచార్య స్వామివారు 11వ శతాబ్దంలో తిరుమల చిన్న జీయర్‌, పెద్ద జీయర్‌, ఏకాంగి అనే వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేశారు.

ప్రస్తుత నిర్మాణాలు

ప్రస్తుతం ఈ పడమర మాడ వీధిలో ఉన్న ముఖ్యమైన నిర్మాణాలు:

• తిరుమల చిన జీయర్ స్వామి మఠం.

• కర్ణాటక కళ్యాణ మండపం.

• వసంత మండపం.

• అనంతాళ్వారు తోట: ఇది శ్రీవారి ఆలయానికి పడమర దిక్కులో ఉంది.

ఉత్తర మాడ వీధి విశేషాలు

తిరుమల ఆలయం ఉత్తర దిశలో ఉన్న వీధే ఉత్తర మాడ వీధి.

స్వామి పుష్కరిణి చరిత్ర

• పాత పుష్కరిణి: ప్రస్తుత పుష్కరిణికి పడమటి వైపున పాత పుష్కరిణి ఉండేదట.

• అచ్యుతరాయ కోనేరు: 16వ శతాబ్దంలో అచ్యుతరాయలు మళ్లీ తవ్వించి దానికి 'అచ్యుతరాయ కోనేరు' అని పేరు మార్చాడని కొందరు చెబుతారు. మరికొందరు ఆ పేరుతో మరో కోనేరు తవ్వించాడంటారు. ఏది ఏమైనా, అది ప్రస్తుతం పుష్కరిణిగానే ప్రసిద్ధి గాంచింది. స్వామి పుష్కరిణి ఈ వీధిలోనే ఉంది.

ముఖ్య నిర్మాణాలు మరియు నివాసాలు

ఈ వీధిలో అనేక ముఖ్యమైన మఠాలు, నివాసాలు మరియు ఆలయాలు ఉన్నాయి:

• మఠాలు/నిలయాలు: ఉత్తరాది వారి మఠం, తిరుమల నంబి తోళపు కైంకర్య నిలయం, అహోబిల మఠం, శ్రీ వైఖానస అర్చక నిలయం ఈ వీధిలోనే ఉన్నాయి.

• వరాహ స్వామి ఆలయం: శ్రీవారి ఆలయానికి ఉత్తర దిశలో వరాహ స్వామి ఆలయం ఉంది.

• తాళ్ళపాక, వెంగమాంబ నివాసం: ఈ వీధిలోనే తాళ్లపాక వారి ఇల్లు ఉండేది. తరిగొండ వెంగమాంబ కూడా మొదట్లో ఇదే వీధిలో గల ఇంటిలో నివసించేది. ఆమె సమాధి అయిన తరిగొండ బృందావనం కూడా ఇదే వీధిలో అర్చకుల క్వార్టర్స్ వెనుక ఉంది.

• అంతఃపురం: ఒకప్పుడు రాజులు విడిది చేసే అంతఃపురం కూడా ఈ వీధిలోనే ఉండేదని చెబుతారు.

పుష్కరిణి ఒడ్డున ఉన్న సన్నిధులు

ఉత్తర మాడ వీధిలోని పుష్కరిణి ఒడ్డున ఈ నిర్మాణాలు ఉన్నాయి:

• శ్రీ వ్యాసరాజ అహన్నిక మంటపం

• ఆంజనేయస్వామి సన్నిధి

• శ్రీ విఖనస మహర్షి సన్నిధి

• ఎదురుగా: శ్రీ రాధాకృష్ణ దేవాలయం మరియు శ్రీ హయగ్రీవ మందిరం కలవు.

మహా ప్రదక్షిణం

ఆనంద నిలయం చుట్టూ ఉన్న ఈ నాలుగు మాడ వీధులలో చేసే ప్రదక్షిణకు మహా ప్రదక్షిణం అని పేరు.