Talpagiri Ranganatha Swamy Temple: శ్రీ తల్పగిరి రంగనాధస్వామి వారి ఆలయం - నెల్లూరు

శ్రీ తల్పగిరి రంగనాథస్వామి ఆలయం ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని నెల్లూరు నగరంలో రంగనాయకులపేటలో, పెన్నా నది ఒడ్డున నెలకొని ఉంది.

ఆలయ స్థల పురాణం

ఈ ఆలయం వెలయడానికి గల స్థల పురాణం ప్రకారం:

• పూర్వం కశ్యప మహాముని పుణ్యక్షేత్రాల పర్యటనలో భాగంగా నెల్లూరుకు వచ్చారు.

• ఆయన ప్రస్తుతం ఆలయం ఉన్న ప్రాంతంలో పౌండరీక యాగం నిర్వహించారు.

• కశ్యప ముని యొక్క భక్తికి మెచ్చిన నారాయణుడు (శ్రీ మహావిష్ణువు), ఆ ప్రాంతం భక్తుల ఆదరణతో వర్ధిల్లుతుందని అనుగ్రహించి, అక్కడ శ్రీ రంగనాథస్వామిగా వెలిసినట్లుగా ఆలయ స్థల పురాణం ద్వారా తెలుస్తోంది.

 పౌరాణిక ప్రాశస్త్యం

ఈ ఆలయం వెనుక ఉన్న పౌరాణిక కథనం ప్రకారం:

• త్రేతాగ్ని జ్వాలలు: కశ్యప మహర్షి నిర్వహించిన యజ్ఞం నుండి ఉద్భవించిన త్రేతాగ్ని జ్వాలలు మూడు దివ్య క్షేత్రాలుగా వెలిశాయి.

  1. ఒకటి శ్రీ రంగనాథ స్వామి ఆలయంగా (తల్పగిరి).

  2. మరొకటి జొన్నవాడ కామాక్షమ్మ ఆలయంగా.

  3. మరోటి వేదగిరి నరసింహస్వామి క్షేత్రంగా.

• ఈ వివరాలు స్కంద పురాణం మరియు వైష్ణవ సంహితలో ప్రస్తావించబడ్డాయి. ఈ కారణంగానే తల్పగిరి శ్రీ రంగనాయకుని ఆలయం అత్యంత ప్రాచీనమైనదిగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

• నామ చరిత్ర: 12వ శతాబ్దానికి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని మొదట శ్రీ వైకుంఠంగా పిలిచేవారు. 17వ శతాబ్దం తరువాత ఇది శ్రీ తల్పగిరి రంగనాథ స్వామి ఆలయంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

ఆలయ విశేషాలు మరియు నిర్మాణం

• నిర్మాణ చరిత్ర: సా.శ. 7, 8 శతాబ్దాలలో సింహపురిని పాలించిన పల్లవ రాజులు ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించారు. తదనంతరం రాజరాజనరేంద్రుడు మరియు ఉభయ కుళోత్తుంగ చోళుడు ఈ ఆలయాన్ని అభివృద్ధి చేశారు.

• గాలి గోపురం: ఆలయ గాలి గోపురం 7 అంతస్తులలో నిర్మితమై సుమారు 95 అడుగుల ఎత్తు ఉంటుంది. ఈ గోపురంపై భాగంలో బంగారు పూత పూసిన 7 కలశములు ఉంటాయి.

• శ్రీరంగంతో పోలిక: దక్షిణ భారతదేశంలో శ్రీరంగం తర్వాత అంతటి ప్రాముఖ్యత కలిగినదిగా ఈ ఆలయాన్ని భావిస్తారు.

• ముఖం: ప్రధానాలయం పశ్చిమాభి ముఖంగా ఉంటుంది. ఆలయానికి పశ్చిమ వైపున పెన్నా నది ప్రవహిస్తుంది. భక్తులు నదిలో స్నానం చేసి దైవ దర్శనానికి వస్తారు.

• ప్రవేశం: గర్భాలయంలోకి దక్షిణ ద్వారం నుంచి ప్రవేశించాలి.

గర్భాలయం మరియు దర్శనం

• శయన ముద్ర: గర్భాలయంలో శ్రీ రంగనాథుడు శేషతల్పంపై శయనముద్రలో నయన మనోహరంగా దర్శనమిస్తాడు.

• అమ్మవార్లు: స్వామివారి పాదాల వద్ద శ్రీదేవి మరియు భూదేవిని దర్శించవచ్చును.

• పాద దర్శనం: ప్రదక్షిణ మండపంలో ఉత్తర భాగంలో శ్రీ రంగనాథుని పాదాలు మరియు శ్రీ అనంత పద్మనాభ స్వామిని కూడా దర్శించుకోవచ్చు.

ఇతర ఉపాలయాలు

ప్రధాన ఆలయమైన శ్రీ తల్పగిరి రంగనాథస్వామి ఆలయంతో పాటు, ఆలయ ప్రాంగణంలో భక్తులు దర్శించగలిగే ముఖ్యమైన ఇతర ఉపాలయాలు మరియు మండపాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:

• శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి ఆలయం: శ్రీ మహావిష్ణువు యొక్క మరొక రూపమైన శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామికి ప్రత్యేక ఆలయం ఉంది.

• గోదాదేవి ఆలయం: రంగనాథుని ప్రియ సఖి అయిన గోదాదేవికి ప్రత్యేక మందిరం ఉంది.

• ఆళ్వారుల విగ్రహాలు: శ్రీమహావిష్ణువు భక్తులైన ఆళ్వారుల విగ్రహాలు దర్శనమిస్తాయి.

• గరుడాళ్వార్ ఆలయం: స్వామివారి వాహనమైన గరుడాళ్వార్ కోసం ప్రత్యేకంగా ఒక చిన్న ఆలయం ఉంది.

• అద్దాల మండపం: ఈ మండపం దాని అలంకరణతో భక్తులను ఆకర్షిస్తుంది.

 పూజోత్సవాలు

శ్రీ తల్పగిరి రంగనాథస్వామి ఆలయంలోని పూజలు అన్నీ శ్రీ వైష్ణవ ఆగమ శాస్త్రానుసారంగా జరుగుతాయి. సుప్రభాతం మొదలుకొని ఏకాంత సేవ వరకు నిత్యం ఉత్సవాలు నిర్వహిస్తారు.

• ముక్కోటి ఏకాదశి: ఈ పర్వదినం రోజున స్వామివారి ఉత్తర ద్వార దర్శనం కోసం దేశం నలుమూలల నుండి భక్తులు పెద్ద సంఖ్యలో తరలివస్తారు.

• ధనుర్మాసం: ధనుర్మాసంలో 30 రోజులపాటు స్వామివారికి తిరుప్పావై ఘనంగా జరుగుతుంది. ధనుర్మాసం చివరి రోజు జరిగే గోదా కల్యాణం చాలా వైభవంగా జరుగుతుంది.

• బ్రహ్మోత్సవాలు: ప్రతి సంవత్సరం ఫాల్గుణ శుద్ధ ఏకాదశి నుంచి స్వామివారికి బ్రహ్మోత్సవాలు అంగరంగ వైభవంగా జరుగుతాయి. బ్రహ్మోత్సవాల సందర్భంగా తిరునాళ్ళు పేరిట జరిగే జాతర కోసం చుట్టుపక్కల గ్రామాల నుంచి ప్రజలు విశేషంగా తరలివస్తారు.

పౌరాణిక, చారిత్రక ప్రాముఖ్యత

• తల్పగిరి: శ్రీ మహావిష్ణువు రంగనాథుడుగా అవతరిస్తే, ఆయనకు తల్పంగా (పాన్పుగా) ఆదిశేషుడే ఇక్కడ వెలిశాడని పురాణాలు చెబుతున్నాయి.

• మహాకవి తిక్కన: మహాభారతాన్ని తెలుగులోకి అనువదించిన మహాకవి తిక్కన ఈ దేవాలయంలోనే ఉండి తన అనువాద కార్యంలో నిమగ్నమయ్యారని తెలుస్తోంది.

• అద్దాల మండపం: ఈ దేవాలయంలోని అద్దాల మండపం ఒక ప్రత్యేక ఆకర్షణ. ఈ మండపంలో సీలింగ్‌కు చిత్రించిన శ్రీకృష్ణుని తైలవర్ణ చిత్రం, మనం ఎటువైపు నిలబడి చూసినా మనవైపే చూస్తున్నట్లుగా అనిపించి, భక్తులను మంత్రముగ్ధులను చేస్తుంది.

స్వామివారి మహిమ

రంగనాథుని దర్శిస్తే భక్తులకు అష్టైశ్వర్యాలు కలుగుతాయని, అవివాహితులకు శీఘ్రముగా వివాహం జరుగుతుందని భక్తుల ప్రగాఢ విశ్వాసం.